Bitkilerin fotosentez sırasında oksijen ürettiğini muhtemelen biliyorsunuzdur. Bitkilerin bu süreçte karbondioksit alıp atmosfere oksijen saldıkları yaygın bir bilgi olduğundan, bitkilerin de hayatta kalmak için oksijene ihtiyaç duyması şaşırtıcı olabilir.
Fotosentez sürecinde bitkiler havadan CO2 (karbondioksit) alırlar ve bunu kökleri tarafından emilen su ile birleştirirler. Bu bileşenleri karbonhidratlara (şekerlere) ve oksijene dönüştürmek için güneş ışığından gelen enerjiyi kullanırlar ve havaya fazladan oksijen verirler. Bu nedenle gezegenin ormanları atmosferdeki oksijenin önemli kaynaklarıdır ve atmosferdeki CO2 seviyesinin düşük tutulmasına yardımcı olurlar.
Bitkiler için Oksijen Gerekli midir?
Evet öyle. Bitkiler hayatta kalmak için oksijene ihtiyaç duyar ve bitki hücreleri sürekli oksijen kullanır. Belirli koşullar altında, bitki hücrelerinin havadan kendi ürettiklerinden daha fazla oksijen alması gerekir. Peki bitkiler fotosentez yoluyla oksijen üretiyorsa bitkiler neden oksijene ihtiyaç duyar?
Çünkü bitkiler de tıpkı hayvanlar gibi solunum yaparlar. Solunum sadece “nefes almak” anlamına gelmez. Tüm canlıların hücrelerinde kullanmak üzere enerjiyi serbest bırakmak için kullandıkları bir süreçtir. Bitkilerde solunum, fotosentezin geriye doğru gitmesi gibidir: şeker üreterek ve oksijen salarak enerji elde etmek yerine, hücreler şekerleri parçalayarak ve oksijeni tüketerek enerjiyi kendi kullanımları için serbest bırakırlar.
Hayvanlar, yedikleri besinler aracılığıyla solunum için karbonhidrat alırlar ve hücreleri, solunum yoluyla besinlerde depolanan enerjiyi sürekli olarak serbest bırakır. Bitkiler ise fotosentez yaptıklarında kendi karbonhidratlarını üretirler ve hücreleri de aynı karbonhidratları solunum yoluyla kullanır. Bitkiler için oksijen esastır çünkü solunum sürecini daha verimli hale getirir (aerobik solunum olarak bilinir).
Bitki hücreleri sürekli solunum yaparlar. Yapraklar aydınlatıldığında bitkiler kendi oksijenlerini üretirler. Ancak ışığa erişemedikleri zamanlarda çoğu bitki fotosentez yapmaktan daha fazla solunum yapar, bu nedenle ürettiklerinden daha fazla oksijen alırlar. Bitkilerin fotosentez yapmayan kökleri, tohumları ve diğer kısımlarının da oksijen tüketmesi gerekir. Bu, bitki köklerinin suyla dolu toprakta “boğulabilmesinin” bir nedenidir.
Büyüyen bir bitki, genel olarak tükettiğinden daha fazla oksijen salar. Dolayısıyla bitkiler ve dünyanın bitki yaşamı, solumak için ihtiyaç duyduğumuz oksijenin ana kaynaklarıdır.
Bitkiler oksijensiz yaşayabilir mi? Hayır. Sadece fotosentez sırasında ürettikleri oksijenle yaşayabilirler mi? Sadece solunum yaptıklarından daha hızlı fotosentez yaptıkları zaman ve yerlerde.
